Τετάρτη 25 Σεπτεμβρίου 2019

Εντυπώσεις από ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα επιμόρφωσης - αποκατάσταση παραδοσιακών οικιών με φυσικά υλικά με τη συμμετοχή της τοπικής κοινότητας


  Τον περασμένο Μάιο μετά από πρόσκληση του μεσογειακού κέντρου περιβάλλοντος, συμμετείχα σε ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα επιμόρφωσης. Για να μην κουράσω με αρκτικόλεξα και partners ας πούμε πως στόχο είχε τη ανάδειξη και διάχυση του έργου μιας Γαλλικής ΜΚΟ της Enerterre.


Τί είναι η Enerterre και πως δουλεύει;
   Ας τα πάρουμε από την αρχή.  Υπάρχει μία περιοχή της Δυτικής Νορμανδίας με διάμετρο περίπου 60 χιλιόμετρα, στην οποία υπάρχουν πάρα πολλά μεγάλα χωμάτινα κτίρια που χρονολογούνται από το 17ο αιώνα μέχρι τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο κατασκευασμένο από cob. Μιλάμε για πολύ μεγάλο ποσοστό, ας πούμε συμβατικά 50%, πολύ περισσότερα από οποιοδήποτε αντίστοιχο μέρος στην Ελλάδα. Εκεί τυχαίνει λοιπόν να βρίσκεται και ένα εθνικό πάρκο (υδροβιότοπος - έλος), με τη χορηγία του οποίου στην αρχή της δεκαετίας του '10 πραγματοποιήθηκαν κάποια σεμινάρια στα οποία οι κάτοικοι των γύρω χωριών με την καθοδήγηση επαγγελματία τεχνίτη επισκεύασαν παραδοσιακές κατοικίες με φυσικά υλικά. Τα σεμινάρια αυτά είχαν τόση επιτυχία, ώστε έφτασαν να οργανώνονται από μία αυτόνομη πλέον ΜΚΟ την Enerterre, η οποία  δρα σαν τεχνικός σύμβουλος, διαμεσολαβητής και οργανωτής των εργοταξίων. Έχει πλέον αναπτυχθεί ένα σύνθετο σύστημα το οποίο κρίνει ποιος θεωρείται οικονομικά αδύναμος, με εισοδηματικά και κοινωνικά κριτήρια, ποιες οι υποχρεώσεις του και τί παροχές θα λάβει. Σε γενικές γραμμές ο ιδιοκτήτης πληρώνει τον εξειδικευμένο τεχνίτη, αλλά όχι τους εθελοντές που εργάζονται στο εργοτάξιο με αντάλλαγμα το να τους ετοιμάζει μεσημεριανό φαγητό. Τα εργαλεία, οι σκαλωσιές (όπου χρειάζονται) και η οργάνωση του εργοταξίου παρέχονται από την Enerterre.
  Ο στόχος της Enerterre είναι τετραπλός: να επισκευάζει με φυσικά υλικά, παραδοσιακές κατασκευές, οι οποίες κατοικούνται από κοινωνικά ευάλωτα άτομα και με συμμετοχή τις κοινότητας. Και αν ο ορισμός του ποιος είναι πραγματικά ευάλωτος φαίνεται να είναι κάπως δύσκολο να οριστεί, ακόμα και σε κοινωνίες σαν τη γαλλική, στα υπόλοιπα τα πάει πολύ καλά.Τα σύστημα φαίνεται να δουλεύει αρκετά καλά, τα σεμινάρια μαζεύουν πολύ κόσμο και τα επισκευασμένα κτίρια που είδαμε ήταν πολύ ενδιαφέροντα.
  





 Ποιος ήταν ο στόχος του προγράμματος;

 Το μοντέλο της Enerterre θεωρήθηκε δικαίως επιτυχημένο και ο στόχος είναι να εξαχθεί προς την Ευρώπη. Εφευρέθηκε και ένας όρος για αυτόν τον τρόπο επισκευής των κτιρίων SASR (Self-accompanied sustainable rehabilitation): επισκευή δηλαδή με φυσικά υλικά παραδοσιακών κτιρίων από τους χρήστες με την επίβλεψη ειδικών τεχνικών. Ομάδες τεχνικών και μη από την Ισπανία, την Ιταλία και την Ελλάδα προσπαθούν να οργανώσουν αντίστοιχα σεμινάρια στις χώρες τους, προσαρμόζοντας τις αρχές της Enerterre στις δικές τους οικονομικές-τεχνικές και οικονομικές πραγματικότητες. Ήδη στην Ελλάδα έχουν πραγματοποιηθεί δύο αντίστοιχα εργαστήρια στην Κρήτη από το spiti-spitaki και το καλοκαίρι θα πραγματοποιούνταν ένα ακόμα στη Σεβίλη από την taph taph.