Είναι αλήθεια ότι η Κουριτίμπα είναι μια ξεχωριστή πόλη. Είναι αλήθεια ότι δεν έχω δει τέτοια πυκνότητα, ποσότητα και ποικιλομορφία πάρκων αλλού. Φεύγοντας από το σχετικά μικρό κέντρο έχεις την εντύπωση ότι έχεις βγει εκτός πόλης, και όμως απλά βρίσκεσαι στα περίχωρα μιας πόλης 3 εκατομμυρίων. Επισκέφτηκα 4 πάρκα το κάθε ένα διαφορετικό από το προηγούμενο.
Ο Jardim Botanico που προβάλλεται σαν η νέα ατραξιόν της πόλης, η αλήθεια είναι ότι δεν διαφέρει και πολύ από έναν τυπικό κήπο γαλλικού τύπου με μεγάλες εκτάσεις γκαζόν. Ωστόσο στο εσωτερικό του θερμοκηπίου μπορεί κανείς να δει εντυπωσιακά είδη της χλωρίδας της Mata Atlántica, του τροπικού δάσους που κάποτε εκτεινόταν σε όλη την παραλιακή ζώνη της Βραζιλίας
Εικόνες από το Jardim Botanico
Το ULΜΑ (universidade livre do meio ambente, ανοικτό πανεπιστήμιο περιβάλλοντος, ανοικτό από το 1992) είναι τελείως διαφορετικό. Για να φτάσει κανείς στις εγκαταστάσεις του (ξύλινες αίθουσες που προσεγγίζονται από μία ξύλινη σπειροειδή ράμπα που προσφέρει εντυπωσιακή θέα στην τεχνητή λίμνη που υπάρχει δίπλα) περνάει από ένα μονοπάτι που καλύπτεται από τροπική βλάστηση. Είναι χτισμένο μέσα σε δάσος 40 στρεμμάτων εκεί που από το 1947 υπήρχε ένα από τα μεγαλύτερα λατομεία της Κουριτίμπα. Η αίσθηση που δημιουργείται είναι ότι βρίσκεσαι μακριά από τον πολιτισμό και όμως πρόκειται για ένα «πανεπιστήμιο», όπου γίνονται μαθήματα δωρεάν μαθήματα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης.
Η όπερα του Άραμε είναι μια εντυπωσιακή κατασκευή μέσα σε μια τεχνητή λίμνη. Εκεί γίνονται θεατρικές παραστάσεις κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ θεάτρου της πόλης.Πολύ κοντά βρίσκεται ο συναυλιακός χώρος της Pedreira Paulo Leminski, ένα παλιό νταμάρι που τώρα έχει μετατραπεί σε λίμνη και εκεί γίνονται συναυλίες ροκ.
H pedreira Paulo Leminski
To θέατρο Arame
Παρκο Τangua
Το πάρκο αυτό, το μεγαλύτερο (235 στρέμματα) και μάλλον το ωραιότερο, βρίσκεται στις παρυφές της πόλης, μισή ώρα με το λεωφορείο από το κέντρο. Μάλλον πρόκειται για δάσος, γιατί καλύπτει μια αχανή έκταση ενώ μετά από αυτό η πόλη σταματά. Πεύκα, ευκάλυπτοι και αροκάριες (το δέντρο σύμβολο του Παρανά) σε μια έκταση όσο φτάνει το μάτι, από ένα σιδερένιο παρατήριο στην κορυφή ενός τεχνητού καταρράκτη. Ο χώρος αυτός ήταν νταμάρι παλιότερα, και το μόνο που έμενε να θυμίζει την εποχή αυτή είναι ένα μικρό τούνελ που πρέπει κανείς να περάσει για να φτάσει στη βάση του καταρράκτη.
Απόψεις του παρκου Τangua
Το κέντρο της πόλης, χωρίς να είναι κάτι το εξαιρετικά όμορφο, είναι αρκετά ενδιαφέρον. Μπορεί να απουσιάζουν τα εντυπωσιακά μνημεία και γενικά η πόλη να δείχνει πολύ «νέα» στα μάτια κάποιου ευρωπαίου, ωστόσο το κέντρο είναι φιλικό για τον πεζό, με μεγάλες πλατείες γεμάτες με αροκάριες, και στο οποίο μπορεί κανείς να κινηθεί εύκολα, χάρη στο αποτελεσματικό δίκτυο λεωφορειακών γραμμών . Τη δεκαετία του ’70 και παρά τις έντονες αντιδράσεις πεζοδρομήθηκε ένας κεντρικός δρόμος, η Rua XV de Novembro ή πιο απλά Rua quinze και σήμερα αποτελεί τον βασικό εμπορικό άξονα. Δημιουργήθηκε ένας σκεπασμένος πεζόδρομος, η Rua 24 horas, όπου μέχρι πρόσφατα μπορούσε κανείς να ψωνίσει όλη την ημέρα. Σήμερα όμως είναι κλειστή γιατί είχε στέκι αλκοολικών και είχε συνδεθεί με την αύξηση της εγκληματικότητας. Επίσης κατασκευάστηκαν νέα θέατρα, μεταξύ των οποίων το Teatro Guaira, ένα από τα μεγαλύτερα της Λατινικής Αμερικής.
Το θέατρο Paiol, πρώην εργοστάσιο πυρίτιδας.
Στιγμιότυπο από τη Rua XV.
Όσον αφορά την αρχιτεκτονική και πολεοδομική φυσιογνωμία της πόλης, είναι εμφανής η επιρροή του μοντέρνου κινήματος, και του μεταπολεμικού zoning, του απόλυτου δηλαδή διαχωρισμού των χρήσεων γης. Σε μια τεράστια έκταση εκτείνονται κυβερνητικά και διοικητικά κτήρια, ενώ μεταξύ τους παρεμβάλλονται μεγάλες ελεύθερες εκτάσεις. Ότι πιο κοντά στο στερεότυπο που έχω σχηματίσει για την Μπραζίλια, χτισμένο κάποιες χιλιάδες χιλιόμετρα νοτιότερα. Το ξεπερασμένο αυτό μοντέλο πολεοδομικής οργάνωσης προσπαθούν να το αλλάξουν τώρα «φυτεύοντας» νέες χρήσεις μέσα στο διοικητικό κέντρο. Το Museo Oscar Niemayer γνωστότερο ως το Μάτι (ο Olho) είναι χαρακτηριστικό της προσπάθειας αυτής. Ένα φουτουριστικό κτήριο που αποτελεί προέκταση σε ένα διοικητικό κτήριο του ’70. Και τα δύο σχεδιασμένα από τον γνωστό αρχιτέκτονα με διαφορά 20 χρόνων, είναι πλέον ένα σύγχρονο μουσείο και το βαρύ χαρτί της πόλης, προκειμένου να γίνει ταξιδιωτικός προορισμός. Και αν το μουσείο είναι αρκετά φτωχό σε εκθέματα, η αλήθεια είναι ότι έδωσε μια νέα πνοή στη ζωή της πόλης. Πράγματι κάθε σαββατοκύριακο πολλοί νέοι επισκέπτονται το προαύλιο χώρο του, για να κάνουν πικνικ ή έναν περίπατο.
To Museo Oscar Niemaier (Olho)
Σε αντίθεση με τις περισσότερες βραζιλιάνικες πόλεις, δεν υπάρχει τόση αντίθεση μεταξύ φτωχών και πλούσιων. Στους δρόμους μπορεί να περπατήσει κανείς με σχετική ασφάλεια, ενώ δεν βλέπει κανείς τόσους άστεγους και φτωχούς στο δρόμο. Τα προγράμματα βοήθειας στους φτωχούς και το υψηλό βιοτικό επίπεδο προσελκύουν πολλούς νέους κατοίκους στην πόλη, από όλα τα κοινωνικά στρώματα. Πολλές επιχειρήσεις και βιομηχανίες επιδιώκουν να μετακομίσουν στην Κουριτίμπα για να βελτιώσουν το περιβαλλοντικό τους προφίλ, ενώ πολλοί φτωχοί από την ύπαιθρο ή από άλλες πόλεις μετακομίζουν στις φαβέλες της περιφέρειας, οι οποίες βέβαια σε σχέση με άλλες πόλεις είναι αξιοπρεπέστατες.
Το δίκτυο δημόσιων συγκοινωνιών όντως είναι κάτι το ξεχωριστό, τα λεωφορεία είναι πάντα γεμάτα και κινούνται γρήγορα, αλλά δεν μπορείς να το κρίνεις μένοντας 3 μέρες σε μία πόλη. Οι κάτοικοι που γνώρισαν βέβαια δείχνουν να το εμπιστεύονται να είναι περήφανοι γι’ αυτό, αν και παραπονιούνται για πολυκοσμία στις ώρες αιχμής. Πάντως οι δρόμοι της πόλης είναι άδειοι τις περισσότερες ώρες της μέρας, σε σχέση με αυτό που επικρατεί στις άλλες πόλεις της Βραζιλίας και στις περισσότερες της Ευρώπης.
Ποδηλατόδρομος στα περίχωρα της Κουριτίμπα
Είναι όλα τόσο τέλεια?
Όχι βέβαια. Σε πολλά θέματα η Κουριτίμπα απέχει πολύ από το να χαρακτηριστεί βιώσιμη πόλη. Η υψηλή δόμηση στο κέντρο μπορεί να εξυπηρετεί τον αποτελεσματικό σχεδιασμό, αλλά τα πανύψηλα κτήρια των 30 και πλέον ορόφων νομίζω ότι απέχουν πολύ από την ανθρώπινη κλίμακα και δημιουργούν αίσθημα ασφυξίας, όσο και αν είναι καλόγουστα και τοποθετημένα σε απόσταση το ένα με το άλλο. Βέβαια ο τρόπος δόμησης αυτός είναι συνηθισμένος στη Βραζιλία, αλλά το αίσθημα του να μένεις στον 25ο όροφο απέχει πολύ από τη βιωσιμότητα, τουλάχιστον όπως την αντιλαμβάνομαι εγώ.
Από εκεί και πέρα κινούμενος στην πόλη, αφού ξεπεράσει κανείς το μικρό σχετικά κέντρο, νομίζει ότι έχει βγει από την πόλη. Και όμως δεν είναι αλήθεια. Απλά έχει μπει στην αχανή ζώνη των προαστίων. Τα οποία η αλήθεια είναι ότι είναι μέσα στο πράσινο και στο δάσος, αλλά απουσιάζουν τα σημεία αναφοράς, κάποια μαγαζιά κτλ. Μόνο πάρκα και σπίτια και φυτεμένα σε ανύποπτα σημεία κάποια μπαράκια και εστιατόρια. Και αν ο τρόπος δόμησης είναι όμορφος είναι και θέμα αισθητικής, το σίγουρο είναι ότι ενθαρρύνει τη χρήση του Ι.Χ. Πράγματι όσους γνώρισα που μένουν μακριά από το κέντρο χρησιμοποιούν κυρίως το αυτοκίνητο.
Οι κάτοικοι μπορεί να χρησιμοποιούν τα λεωφορεία αρκετά, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η Κουριτίμπα δεν γνωρίζει τι σημαίνει μποτιλιάρισμα. Τα μποτιλιαρίσματα όμως, αν και ακραίας μορφής, ταυτίζονται με τις ώρες που ο κόσμος πηγαίνει και επιστρέφει από τη δουλειά. Επίσης τεράστια μποτιλιαρίσματα υπάρχουν στις 12 το μεσημέρι και στις 2 όταν όλοι φεύγουν από τις δουλειές τους και πηγαίνει σπίτι ή σε κάποιο εστιατόριο για να γευματίσει.
Το πιο εντυπωσιακό συμπέρασμα όμως ήταν ο κόσμος θα ήθελε να απεξαρτηθει από το Ι.Χ. του και να χρησιμοποιεί περισσότερο τα πόδια ή και το ποδήλατο (εξάλλου τουλάχιστον για τους πολλούς που ζουν στο κέντρο οι αποστάσεις είναι πολύ μικρές). Ο κυριότερος λόγος που δεν το κάνει είναι ο φόβος. Γιατί αν και η Κουρίτιμπα δείχνει και είναι ασφαλής για τα βραζιλιάνικα δεδομένα, δεν είναι σε σχέση με το πώς ήταν παλαιότερα. Είναι συχνές οι μικροληστείες και οι επιθέσεις κυρίως το βράδι, με λεία συνήθως ένα κινητό, κάποια χρήματα κλπ, αλλά συχνά και με χρήση βίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι οδηγοί κλείνουν τα παράθυρα στα φανάρια και το βράδι τα περνάνε ακόμα και όταν είναι κόκκινα.
(όλες οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν από εμένα το Μάρτιο του 2009)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου